The Treasury of Lives

ཆོས་ཉིད་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་གཅོད་པ་ལུ་གུ་ནི་བླ་ས་མི་མཐོ་ནའང་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མགོའི་ཀཿཐོག་དགོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ཀློང་གསལ་སྙིང་པོ་གཏེར་ཆོས་བརྒྱུད་པའི་བླ་མའི་ཁྲོད་དུ་གཙོ་ཤས་ཤིག་ཏུ་སྣང་། ཁོང་གི་མཚན་ལས་ཁོང་ནི་གཅོད་ཀྱི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཡོང་ལ། ཁོང་གིས་གཅོད་ཀྱི་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་གཉིས་ལས་ཐོས་བསམ་མཛད་ཅིང་། བླ་མ་གཞན་ཞིག་ལ་ཁྲིད་རྒྱུན་སྤེལ། 

ཐུའུ་བཀྭན་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ངག་དབང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ནི་ལྕང་སྐྱ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པའི་བུ་སློབ་ཡིན་ལ། དགོན་ལུང་བྱམས་པ་གླིང་དང་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གྲྭ་ཚང་གཉིས་ནས་ཐོས་བསམ་མཛད། ཁོང་གིས་དགོན་ལུང་དགོན་གྱི་ཁྲི་རབས་ཉི་ཤུ་ཉེར་བཞི་པའི་འགན་བཞེས་ཤིང་། རྒྱ་ནག་གོང་མའི་བཀའ་ལྟར་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་ཁྲི་འདོན་མཛད་སྒོ་རྩ་འཛུགས་མཛད། ཕྱིས་སུ་གོང་མ་ལས་མམཚན་ཐོབ་དང་འཇའ་ས་ཡང་བསྩལ། མཚོ་སྔོན་དུས་འཁྲུགས་ཏེ་སོག་པོ་དང་བོད་རིགས་ཀྱིས་ཆིང་གོང་མར་གྱེན་ལོག་བྱས་པས་དགོན་སྡེ་མང་པོར་གོ་ཆག་བྱུང་བ་ཁོང་གིས་བསྐྱར་བཞེངས་མཛད་ཅིང་། དགོན་ལུང་གི་ལྟག་རྒྱབ་ཏུ་རི་ཁྲོད་ཅིག་ཕྱག་བཏབ་ནས་ཚེ་སྨད་དུ་དེ་རུ་བཞུགས་པར་མཛད།

ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ཀརྨ་པཀྵི་ནི་མཉམ་མེད་ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་དམ་ཀམ་ཚང་བཀའ་བརྒྱུད་ཅེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་བླ་མ་གཙོ་བོ་ཡིན་ཞིང་། གདན་ས་ནི་བོད་སྟོད་ལུང་མཚུར་ཕུ་དགོན་པར་བྱས། མཁན་ཆེན་རིན་ཆེན་གྲགས་དགོན་པའི་ཁྲི་པ་གནང་བའི་རྗེས་ཀརྨ་པཀྵི་ཁྲི་པ་མཛད་དེ་དགོན་པ་བདག་གིར་བཞེས། སོག་པོ་གོང་མས་ཁོང་ལ་ཀརྨ་པཀྴི་སྟེ་གྲུབ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་བླ་མ་ཀརྨ་པ་ཞེས་པའི་མཚན་གསོལ། ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་དུས་གསུམ་མཁྱེན་པ་འཚོ་ཞིང་གཞེས་པའི་དུས་ནས་ཀརྨ་པཀྵིའི་རྣམ་པར་ཡང་སྲིད་བྱོན་རྒྱུའི་ལུང་བསྟན་ཇི་བཞིན་དུ་ཕེབས་པས་ཁོང་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ནང་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་སྤྲུལ་སྐུ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ད་ཡོད་སྤྲུལ་སྐུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲོལ་ནི་རྗེས་ཙམ་ལ་དར་ཞིང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ལུགས་འདི་ཉིད་ལ་བརྟེན་ཏེ་རང་རང་གི་རིང་ལུགས་འཛིན་པའི་བླ་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲོལ་ཞིག་གསར་དུ་བྱུང་། 

བློ་བཟང་འཇིགས་མེད་ནམ་མཁའ་ནི་དགའ་ལྡན་ཁྲི་པ་ལྔ་བཅུ་ང་ལྔ་པ་ཁྲི་ཆེན་ངག་དབང་ནམ་མཁའ་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཟམ་ཚ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ལས་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ཡིན་ལ། བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ལས་ཐོས་བསམ་མཛད་ཅིང་།  དེ་རུ་རྒྱལ་བ་སེངྒེ་ང་རོ་ཡི་ལྷ་ཁང་བཞེངས། ཁོང་གིས་རྨོག་རུར་དགའ་ལྡན་བྱམས་པ་གླིང་དང་ཚ་གན་བེ་ཤིང་དུ་བེ་ཤིང་དགོན་ཕྱག་འདེབས་མཛད་ཅིང་། བེ་ཤིང་དགོན་དུ་ལོ་ངོ་བརྒྱད་ལ་ཁྲི་པའི་འགན་བཞེས། གཞན་ཡང་རྔ་བ་སྒོ་མང་དགོན་དང་དམུ་དགེ་བཀྲ་ཤིས་འཁོར་ལོ་དགོན་དུའང་ཁྲི་པ་མཛད། ཕྱིས་སུ་པེ་ཅིང་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་བས་གོང་མ་ཐུགས་སྤྲོ་ནས་ཁོང་ལ་ཧུ་ཐོག་ཐུ་ཞེས་པའི་མཚན་དང་འཇའ་ས་བསྩལ།

ལྕང་སྐྱ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཆོས་ལྡན་ནི་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གྲྭ་ཚང་དུ་གསན་བསམ་སློབ་གཉེར་གནང་། རྒྱ་ནག་མན་ཆིང་གོང་མ་ཁང་ཤིའི་དབུ་བླ་གནང་། ཆིང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཐོ་རིམ་མི་སྣའི་ཁྲོད་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དར་སྤེལ་ཐུབ་རྒྱུར་ཐུགས་འགན་ཆེ་བཞེས་མཛད།

Konchok Jigme Wangpo, the Second Jamyang Zhepa, was a prominent Geluk lama based in Labrang Tashikhyil in Amdo, a monastery that he significantly expanded. He was educated at Labrang and Drepung Monastery, and served as abbot of Kumbum, Jakhyung, and Labrang, where he established the Kālacakra College and a medical school, and introduced many new courses and ritual performances, including, according to some, the tradition of Nyingma tantric practice. He founded over forty branch monasteries, including Gomang, in Ngawa, and established schools for tantric studies in many monasteries. He cultivated relationships with numerous Mongol and Chinese sponsors, and spent over two years in Mongolia. He also travelled widely for a pilgrimage and text acquisition for two years in U-Tsang and also spent time in China. A prolific writer, his collected works runs twelve volumes.

གུང་ཐང་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ངག་དབང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་ནི་དགེ་ལུགས་པའི་མཁས་ཆེན་དམ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁོང་གིས་འབྲས་སྤུངས་དང་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་ཐོས་བསམ་མཛད་ཅིང་། བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་གྱི་ཁྲི་རབས་ལྔ་པ་དང་བརྒྱད་པའི་འགན་བཞེས། མན་ཇུའི་གོང་མ་མཇལ་བས་སོག་པོའི་བླ་ཐོབ་ཧུ་ཐོག་ཐུ་ཞེས་པའི་མཚན་གནང་ཞིང་། བོད་དུ་ཧུ་ཐོག་ཐུ་ཞེས་པའི་མཚན་ཅན་གྱི་བླ་མ་བརྒྱད་ཡོད་པའི་ཡན་ལག་ཏུ་གྱུར། པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པས་ཁོང་ཉིད་དགའ་ལྡན་ཁྲི་པ་ལྔ་བཅུ་པ། གུང་ཐང་ཆོས་སྡེར་ཁྲི་པ་མཛད་མྱོང་པའི་ཁྲི་གུང་ཐང་པ་ཞེས་འབོད་པ་དེའི་སྤྲུལ་སྐུར་ངོས་འཛིན་མཛད། ཁོང་གིས་སྦྱིན་བདག་མཛད་ཅིང་སྣེ་ཁྲིད་དེ་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་ལ་དངུལ་བྲིས་བསྟན་འགྱུར་ཆ་ཚང་ཞིག་དང་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་བརྒྱད་སྟོང་བ་པོད་བརྒྱ་དང་། གཞན་ཡངསྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་མང་པོ་བཞེངས་པར་མཛད།

བློ་བཟང་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཨ་མདོ་བཙན་པོ་དགོན་དུ་སྨིན་གྲོལ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་བྱུང་བ་ལས་གཉིས་པ་ཡིན། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་པེ་ཅིང་དུ་བཞུགས། ཁོང་གིས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་གསང་བའི་བང་ཆེན་མཛད་དེ་བོད་དང་མཉྫུའི་གོང་མའི་མཛའ་འབྲེལ་ལ་མཛད་རྗེས་ཆེ་ཞིང་། ཕྱིས་ཀྱི་སྐུ་ཕྲེང་དག་ལ་སྨིན་གྲོལ་ནོ་མིན་ཧན་དང་། ཡང་ན་བཙན་པོ་ནོ་མིན་ཧན་ཞེས་འབོད་པ་རེད།

ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་བྱམས་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་ནི་སོག་ཡུལ་ཁལ་ཁ་རུ་དགོན་སྡེ་དུ་མ་བཏབ་པ་དང་སོག་པོས་འབངས་གྱེན་ལོག་བྱས་སྐབས་ཆིང་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བྱས་པས་གྲགས་ཆེ། ཁོང་ནི་སོག་ཡུལ་ནས་ངོས་འཛིན་མཛད་པའི་རྗེ་བཙུན་བྱམས་པའི་སྐུ་ཕྲེང་ཆེས་རྗེས་མ་ཉིད་ཡིན་ལ། ཕྱིས་ཀྱི་སྐུ་ཕྲེང་དག་ནི་བོད་ནས་ངོས་འཛིན་མཛད་པ་རེད། འདི་ཡིས་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་ཁལ་ཁ་སོག་པོའི་སྟོབས་༷ཤུགས་ཉམས་རྒུད་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་མཚོན་པར་བྱེད་དོ།

The Third Karmapa, Rangjung Dorje, was a prominent Karma Kagyu hierarch who also held Nyingma and Chod lineages. He was likely the first man to carry the title of Karmapa, following his identification by Orgyenpa Rinchen Pel as the reincarnation of Karma Pakshi, whom Orgyenpa posthumously identified as the reincarnation of Dusum Khyenpa. He spent much of his life traveling across Tibet and made two visits to the Yuan court in China.

Jamyang Tubten Nyima, the Third Detri, was educated at Labrang and Wutai Shan. An ethnic Mongolian, he traveled widely in China and Mongolia. He served as the thirtieth throne holder of Labrang, from 1822 to 1826.

ལྕང་སྐྱ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེ་ནི་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ནང་དུ་ཆིང་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་གི་རྩ་བའི་བླ་མ་དང་། གོང་མ་ཆན་ལུང་གི་དབུ་བླ་ཡིན་ལ། ཆིང་གོང་མ་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྐམ་སའི་དབུས་ཁུལ་བར་དུ་འབྲེལ་བ་འཛུགས་མཁན་གཙོ་ཤོས་ཡིན། ཁོང་ནི་གདུང་རྒྱུད་སོག་པོ་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་བྱང་ཤར་ཁུལ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་། དང་ཐོག་ཆིང་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་དུ་འཚོ་ཞིང་སློབ་གཉེར་མཛད། ཁོང་གི་བོད་ཡུལ་གྱི་གདན་ས་གཙོ་བོ་ནི་ཨ་མདོའི་བྱང་གི་དགོན་ཆེན་བཞིའི་ཡ་གྱལ་དགོན་ལུང་བྱམས་པ་གླིང་ཡིན། ཁོང་ནི་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པའི་ཕྱག་རོགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། སྐུ་ཚེ་གང་བོར་གོང་མ་ཆན་ལུང་གི་ནང་བསྟན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་། དབུ་བླ། རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་མཛད་ནས་བཞུགས་པ་རེད།

The Third Tukwan, Lobzang Chokyi Nyima spent much of his life traveling between Beijing, Mongolia, and Lhasa. Ethnically Monguor, he spent much of his time in Beijing during the reign of the Qianlong Emperor, serving as one of his closest Buddhist teachers. He was educated in Gonlung Jampa Ling and Drepung Gomang College. He received teachings from many prominent lamas including the Sixth Paṇchen Lama, the First Purchok, the Third Changkya, the Second Jamyang Zhepa and also the Sakya Dakchen. He served as abbot of Zhalu Serkang, Gonlung Jampa Ling, Kumbum monasteries, and established Tarpeling Monastery. He was highly honored by the Lhasa government as well the Chinese Emperor, and was popular in Mongolia. A prolific writer, his collected works number ten volumes.

འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་སྐལ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་དབང་ཕྱུག་ནི་ཁམས་སྡེ་དགེར་སྐུ་འཁྲུངས། འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་དུ་གསན་བསམ་སློབ་གཉེར་གནང་། ཕྱི་ལོ་༡༨༨༣ ནས་སྐུ་དགོངས་པ་མ་རྫོགས་ཀྱི་བར་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་གྱི་ཁྲི་པ་མཛད། ཕྱི་ལོ་༡༩༠༣ ལོར་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ཕྱག་བཏབ། ཕྱི་ལོ་༡༨༩༨ ལོར་པེ་ཅིན་དུ་ཕེབས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གོང་མ་ཀྭང་ཤུ་དང་མཇལ་ཕྲད་གནང་།

མདོ་རྒྱུད་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་ཡིན། འདོད་ཚུལ་ལྟར་ན་སྟོང་འཁོར་གསུམ་པ་དགོངས་པ་ཞི་བར་གཤེགས་པའི་སྐབས་འཕོ་བ་གྲོང་འཇུག་གི་གདམས་པའི་སྒོ་ནས་འདས་གྲོང་སོང་མ་ཐག་པའི་རྒྱ་རིགས་གཞོན་ནུ་ལོ་ན་བཅུ་བདུན་ཟིན་པ་ཞིག་གི་ལུས་པོར་ཞུགས་ཞེས་གྲགས། གཞོན་ནུ་དེ་མཐར་ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དང་ལེན་བྱས། རིམ་གྱིས་༸རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་དང་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་གཟིགས་པ་དང་མཐུན་སྦྱོར་འོག་སྐུ་ཚེ་དོན་སྨིན་ལྡན་པ་ཞིག་སྐྱེལ། ལྷ་སའི་ཡོན་བདག་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་སྦྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་ཨ་མདོ་སྐུ་འབུམ་ཡུལ་དུ་སྟོང་འཁོར་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་དགོན་པ་དང་། མཆོད་རྟེན་ཐང་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་ཏེ་གོང་མ་ཁང་ཤིའི་ས་ནས་ཆན་ཤིའི་མཚན་གནས་ཐོབ།

Lobzang Lungrik Nyima was the Fourth Detri, an important incarnation line of Labrang Monastery. He passed away at the age of thirteen.

ཟམ་ཚ་གསེར་ཁྲི་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་འཇིགས་མེད་བསམ་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ནི་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པའི་སློབ་མ་ཡིན། ཁོང་ནས་ཨ་མདོ་བླ་བྲང་དགོན་གྱི་གདན་རབས་ང་གསུམ་པའི་མཛད་འགན་བཞེས།

བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཨ་མདོ་རྫོང་དཀར་དགོན་གྱི་རྫོང་དཀར་སྤྲུལ་སྐུའམ་མ་ཎི་པ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ཡིན།

Wangchuk was the Fifth Chone Sakyong, who received his titles from the Zhengde Emperor. During his reign in Chone, a semi-independent kingdom in Amdo, the Chone ruling family adopted the Chinese surname Yang, which was granted by the Emperor, and was used into the twentieth century. Wangchuk acquired Buddhist texts while in Beijing for donation to Chone Gonchen and oversaw the expansion of his territory to include nearby Chinese farming communities.

སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཨ་མདོ་ཡུལ་དུ་བཞུགས་ཤིང་རིས་མེད་ཉམས་བཞེས་མཛད་མཁན་དགེ་ལུགས་པའི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན། ཕྱི་ལོ་༡༧༢༣ ལོའི་ངོ་རྒོལ་མཇུག་སྒྲིལ་མཚམས་ཁོང་གིས་ཨ་མདོ་སྟོང་འཁོར་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་བསྐྱར་བཞེངས་ཞིག་གསོ་སོགས་མཛད། སྐུ་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་རྗེས་ཡང་སྲིད་སྐྱེ་ཕྲེང་གཉིས་སུ་གྱེས་ཤིང་། ཡང་སྲིད་གཅིག་ནི་ཨ་མདོ་སྟོང་འཁོར་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་དགོན་པ་དང་། གཅིག་ཤོས་དེ་ཁམས་སྟོང་འཁོར་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་དགོན་པར་བཞུགས།

The Fifth Shardong, Lobzang Shedrub Gyatso was a prominent Twentieth century teacher of Tibetan studies in Amdo. A student of masters like Sherab Gyatso and Tseten Zhabdrung, he taught at Qinghai University of Nationalities for a year before being forced out and sent to labor for twenty years. Following liberalization in the 1980s he returned to the University, and at the request of Tenth Panchen Lama, he taught at the Tibetan Buddhism College of China in Beijing.

ངག་དབང་དཀོན་མཆོག་ཉི་མ་ནི་རྟ་ཚག་རྗེ་དྲུང་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་ཡིན་ལ། སྤྱི་ལོ་ཆིག་སྟོང་དྲུག་བརྒྱའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་ནང་དུ་ཁོང་ཉིད་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པས་ཨ་མདོ་རུ་འཆད་ཉན་སྤེལ་བར་མངགས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་པེ་ཅིན་གྱི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་དུ་གདན་དྲངས་ཏེ་དེ་རུ་སྐུ་གཤེགས་པ་རེད།

སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་ངག་དབང་འཇམ་དབྱངས་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོའི་ཡང་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ཨ་མདོ་སྟོང་འཁོར་དགོན་པར་བཞུགས། ཕྱི་ལོ་༡༧༦༦ ལོར་ཆུ་ནག་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ། སེ་ར་སྨད་གྲྭ་ཚང་གི་མཁན་པོ་མཛད། སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་ཅིག་ཤོས་ནི་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་བཞུགས་པའི་བླ་མ་འཇམ་དཔལ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ཞུ་བ་ཁོང་ཡིན།

འཇིགས་མེད་རིག་པའི་བློ་གྲོས་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་བོད་ཀྱི་མཁས་དབང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་སྐད་ཡིག སྐར་རྩིས། ནང་བསྟན་སྐོར་གྱི་གསུང་རྩོམ་མང་པོ་མཛད་ཡོད་པ་རེད། དུས་སྐབས་དེའི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལ་བཞག་པའི་མཛད་རྗེ་ལ་གཞུགས་ན། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་བར་རིག་གནས་རྒྱུན་མཐུད་མཛད་མཁན་ལྟ་བུར་ཆགས་ཡོད། རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་རྗེས་ཀྱི་མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་དུ་བགྲངས་བས་སྙན་གྲགས་ཆེ། བཤད་ཚུལ་འདི་ནི་དུས་རབས་བཅུ་པར་དབུས་སུ་གླང་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུར་སྐབས། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་བསྣམས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཤར་མཐའ་རུ་བྲོས་ཡོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ལ་སྦྱར་བ་ཡིན། དེ་བས་མཚན་འདི་ལས་ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་དང་། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་གསུམ་གྱིས་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གོ་ཆག་རྗེས་སུ། བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་དང་སྐྱ་བོའི་སྡེ་ཡི་རིག་གནས་བསྐྱར་དར་ལ་མཛད་རྗེ་ག་འདྲ་བཞག་ཡོད་པ་རྟོགས་ཡོང་། དེང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་གྱི་བོད་རིག་པ་སྨྲ་བ་མང་ཆེ་བ་ནི་ཁོང་རྣམ་པ་གསུམ་གྱི་བུ་སློབ་ཡིན། 

ཐུའུ་བཀྭན་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་བློ་བཟང་དབང་ཕྱུག་བཤད་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཐུའུ་བཀྭན་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་གདན་ས་དགོན་ལུང་བྱམས་པ་གླིང་དུ་བཞུགས་ཤིང་། སྐུ་འབུམ་ནས་ཀྱང་ཐོས་བསམ་མཛད། ཐུའུ་བཀྭན་སྐུ་ཕྲེང་གོང་མ་དག་ལྟར་ཁོང་ཡང་མན་ཇུ་གོང་མའི་བཀའ་ལྟར་པེ་ཅིང་དུ་ཡུན་རིང་བཞུགས་ཏེ། འཆད་ཉན་སྤེལ་ཅིང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་བསྒྲུབས། དགོན་ལུང་དུ་ལྷ་ཁང་དང་རྟེན་བཞེངས་མང་དུ་མཛད་པར་གྲགས།

Gonpo Dargye was the Sixth Chone Sakyong, the ruler of Chone, a semi-independent kingdom in eastern Amdo, in the sixteenth century. During his reign, wood blocks for the printing of Buddhist texts, as well artwork, were produced, and he added several surrounding communities to his territory.

གུང་ཐང་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་འཇིགས་མེད་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་གིས་སྤྱི་ལོ ༡༩༥༤ ནས ༡༩༥༨ ལོའི་བར་བླ་བྲང་དགོན་གྱི་ཁྲི་པའི་འགན་བཞེས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་སྤྱི་ལོ ༡༩༩༠ ལོར་ཡང་བསྐྱར་ཁྲི་པར་བཞུགས། ཁོང་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གོ་ཆག་རྐྱེན་གྱིས་ལོ་ངོ་ཉེར་གཅིག་ལ་བཙོན་དུ་བཅུག་ཅིང་སྤྱི་ལོ ༡༩༧༩ ལོར་བཙོན་གྲོལ་འཐོབ། ཁོང་ཉིད་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་རྗེས་བླ་བྲང་དང་ཨ་མདོའི་ཡུལ་དུ་ཆོས་ལུགས་སླར་གསོ་བྱེད་པ་ལ་མཛད་རྗེ་བླ་ན་ཆེ། རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པར་དད་པ་ཡོད་ཚུལ་དང་བོད་རང་བཙན་ཡོང་བར་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅེས་ཁྲོམ་བསྒྲགས་མཛད། སྤྱི་ལོ ༡༩༩༤ ལོར་ཁོང་གི་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་ཆེས་རྗེས་མ་སྟེ་ཐེངས་བཅུ་པ་གནང་བས་མི་ཚོགས་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་བླ་བྲང་དུ་འདུས། སྤྱི་ལོ ༢༠༠༠ལོར་པེ་ཅིན་དུ་སྨན་ཁང་ཞིག་ནས་སྐུ་གཤེགས་ཤིང་། ཁོང་གི་གཤེགས་རྐྱེན་ནི་ད་ལྟ་བར་དུ་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱི་དོགས་པའི་གནས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད།

སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་འཇམ་དཔལ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ལ་སྤྲུལ་སྐུ་གཉིས་བྱུང་པ་ལས་གཅིག་ཡིན་ལ། ཁམས་ཀྱི་སྟོང་འཁོར་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་དགོན་དུ་གདན་ས་བྱས། ཁོང་ནི་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་དང་ཕུར་ལྕོག་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ངག་དབང་བྱམས་པ་གཉིས་ཀྱིས་ངོས་བཟུང་པ་ཡིན། སྟོང་འཁོར་དྲུག་པ་ཅིག་ཤོས་ནི་ངག་དབང་འཇམ་དབྱངས་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ཡིན་ལ། ཨ་མདོར་བཞུགས།

Kelzang Wangchuk was the Seventh Sakyong of Chone, a semi-independent kingdom located in eastern Amdo. Under his reign, Chone expanded to include neighboring communities. His rule was affirmed by the Ming Wanli Emperor.

བློ་བཟང་མདོ་རྒྱུད་ཡེ་ཤེས་ནི་སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་མཚན་འཛིན་པའི་སྐུ་སྐྱེ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན་ཞིང་ཁམས་སྟོང་འཁོར་དགོན་དུ་བཞུགས། སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་གཅིག་ཤོས་ནི་ཨ་མདོར་བཞུགས་པའི་བླ་མ་སྐལ་བཟང་འཇམ་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་ཞུ་བ་ཁོང་ཡིན། བློ་བཟང་མདོ་རྒྱུད་ཡེ་ཤེས་ནི་འཇམ་དཔལ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་བྱུང་ཞིང་། ལྷ་ས་དང་གཞིས་ཀ་རྩེར་གསན་བསམ་སློབ་གཉེར་ཚུལ་བཞིན་གནང་སྟེ་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་ཆོས་ཀྱི་འཆད་སྤེལ་རྒྱ་ཆེར་མཛད། 

བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་རྒྱལ་མཚན་ནི་རྟ་ཚག་རྗེ་དྲུང་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་ཡིན་ལ། ཁོང་གིས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་ཚབ་མཛད་དེ་པེ་ཅིན་དུ་ཕྱག་ལས་གནང་པ་རེད།

Dungkar Lobzang Trinle was one of the so-called "Three Great Scholars" in the second half of the twentieth century, together with Tseten Zhabdrung and Muge Samten, credited with reinstituting scholastic Buddhism  and Tibetology as an academic discipline in China. Trained in Lhasa in the 1940s and 1950s, he survived the Cultural Revolution to serve at high levels of the Chinese government in the service of Buddhist learning and Tibetan cultural history more generally. His most famous publication is the Dungkar Encyclopedia.

The tenure of the Eighth Dalai Lama, Jampel Gyatso, was a tumultuous era in the Himalayan region, filled with battles and intrigues. This period saw the emergence of the first contacts between Tibet and the British, and the Manchurian representatives of the Qing Empire also managed to enhance its position in Tibet when it was called upon to eject the invading Gurkhas. The Eighth Dalai Lama was an active leader in the midst of all of this, despite being disinclined to rule.

ཐུབ་བསྟན་འཇིགས་མེད་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྟོང་འཁོར་དགུ་པའི་མཚན་འཛིན་པའི་སྐུ་སྐྱེ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ཐུབ་བསྟན་འཇིགས་མེད་བསྐལ་བཟང་གི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་བྱུང་ཞིང་ཨ་མདོ་སྟོང་འཁོར་དགོན་པར་བཞུགས། རྒྱ་ནག་པེ་ཅིན་དུ་ཆིང་གོང་མ་སྔ་ཕྱི་བཞི་ཙམ་གྱི་ཕོ་བྲང་ནང་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་བཞུགས། ༸རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཡོངས་འཛིན་གནང་། སྟོང་འཁོར་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་ཅིག་ཤོས་ནི་ཁམས་སྟོང་འཁོར་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོར་བཞུགས་པའི་བླ་མ་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་འཇིགས་མེད་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ཞུ་བ་ཁོང་ཡིན། 

The Ninth Paṇchen Lama, Tubten Chokyi Nyima, played a significant role in the tumultuous relationship between Tibet and China in the early twentieth-century, at a time when both Britain and Russia were increasingly influencing Tibetan policy. Unwilling to submit to the Thirteenth Dalai Lama's demands that his seat monastery of Tashilhunpo pay a substantial cost of Tibet's military modernization, the Paṇchen Lama fled to China and never returned. For the last fifteen years of his life, he served as religious teacher to Mongols and Han Chinese alike, and he performed multiple Kālacakra initiations to audiences of tens of thousands, including initiations in Beijing and Hangzhou. Much of his time was spent in Inner Mongolia ministering to the leadership and populace there, and advocating on their behalf to the Chinese Republican government, first for real autonomy within the Chinese state, and then for defense against the invading Japanese. In the mid-1930s he was employed by the Chinese government to spread Nationalist ideology to the Tibetan people, and opened offices in many borderland cities such as Xining and Dartsedo. Despite accepting this formal role, he never abandoned his conviction that Tibet deserved to be ruled by its lamas, and not from Nanjing. Negotiations for his return to Tibet were unsuccessful, as the Tibetan government was wary of his Chinese mission. The Paṇchen Lama passed away in Jyekundo, still hoping to return to Tashilhunpo.

Tsewang Dondrub was the Ninth Chone Sakyong who ruled over Chone, a semi-independent kingdom in eastern Amdo. He is credited with repressing rebellions against the Qing dynasty in northwest China, which earned him an elevated rank from the Qing Kangxi Emperor. He was trained in methods of paper production and fine ink writing and is remembered for handwriting a copy of the Kangyur in silver ink. 

The Ninth Gangkar Lama, Karma Shedrub Chokyi Sengge was an accomplished teacher from Minyak who studied at Pelpung Monastery in Kham. He taught the Sixteenth Karmapa for about a year in U-Tsang, and worked as a teacher at the Central Nationalities University in Beijing.

Lobzang Dondrub was the Tenth Chone Sakyong who ruled Chone, a semi-independent kingdom in Amdo. Under his administration, a local rebellion was suppressed and new districts were created, eventually resulting in five hundred and sixty clans falling under his rule. In addition, a regional census was taken and grain prices were regulated. He converted many traditionally Bon regions to the Geluk tradition, while continuing to expand Chone Gonchen. Well regarded by the Emperor Kangxi, Lobzang Dondrub received official titles and offerings during a visit to Beijing.

The Tenth Paṇchen Lama was a steadfast advocate for the preservation and revitalization of Tibetan Buddhist traditions under Chinese Communist rule. By advocating for adaptation to and cooperation with the Chinese Communist state, alongside other progressive Tibetan reformers, he played a pivotal role in the revival of Tibetan Buddhism after the calamity of the Cultural Revolution. He was classically trained in the traditional monastic system and a prolific writer of numerous religious works. Although initially a member of many high-level Communist committees, the Paṇchen Lama fell out of favor following the publication in 1962 of his 70,000-Character Petition which criticized Communist policy in Tibet. He was arrested and remained imprisoned until 1978, after which he renounced his monastic vows and married, accepting this as a condition of his return to public life. He died under suspicious circumstances in 1989.

Makzor Gonpo was the Eleventh Sakyong of Chone, a semi-independent kingdom in Amdo. His armies were entrusted by the Qing Emperor Kangxi with protecting borderlands against the Dzungar Mongols. Like his forefathers, Makzor Gonpo was a strong supporter of Geluk Buddhism and received teachings and initiations from the likes of Jamyang Zhepai Dorje and other Buddhist masters. He sponsored the production of woodblocks for printing of the Kangyur, which is considered one of the major editions of the Tibetan cannon.

༧རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ནི་འཛམ་གླིང་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་བོད་གངས་ཅན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུས་ཚོད་དཀའ་རྙོག་ཆེ་ཤོས་ཤིག་གི་སྐབས་བྱོན་པ་དང་། ཁོང་ནི་ཐོག་མར་དབྱིན་ཇིའི་བཙན་འཛུལ་དང། དེ་རྗེས་མན་ཆིང་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་བྲོས་བྱོལ་ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྐབས་དེར་ཁོང་ནས་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང་སྲིད་གཞུང་སྣ་ཚོགས་སོགས་ལ་མཁྱེན་རྟོགས་ཆེན་པོ་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་མན་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་མགོ་རྟིང་ལོག་རྗེས་ཁོང་གིས་བོད་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་གནང་། ཁོང་གིས་གསར་བརྗེའི་ལས་འགུལ་དང་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ལམ་སོགས་ལས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་བརྩམས་པར་བརྟེན། རྙིང་ཞེན་ཅན་གྱི་དགེ་ལྡན་པའི་བླ་སྤྲུལ་སོགས་མང་པོ་ཞིག་གིས་འགོག་རྐྱེན་བྱས་ཤིང་། མཐའ་མ་བོད་དེ་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་རྒྱུའི་དགོངས་བཞེད་མངོན་གྱུར་མ་ཐུབ་པར་ལུས་སོ།།

Rinchen Tendzin Trinle Dorje was the Sixteenth Chone Sakyong who ruled the Chone Kingdom, a semi-independent principality in Amdo. During his reign, he was called on by the Qing Dynasty to suppress revolts against led by Muslims and Tibetans in the region. Loyal to the Qing, he received titles and substantial rewards in exchange for his participation in quelling the uprisings.

Namgyel Gyatso was the seventeenth head of the Lhagyari family, the local rulers in Eyul. He accompanied the Dalai Lama and Paṇchen Lama to Beijing in 1954 and during the 1950s he served as an officer in the Communist administration of Tibet. He spent twenty years in prison following the Lhasa uprising of 1959. Upon his release he briefly served in the TAR government, but left Tibet in 1982, and served in the Tibetan Government in Exile.

བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ནི་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཐོག་ཞེ་བཞི་པ་ཡིན་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་༡༦༨༢ ནས་༡༦༨༥ བར་ཁྲི་པ་མཛད། ཁོང་ཨ་མདོར་སྐུ་འཁྲུངས། འབྲས་སྤུངས་དང་རྒྱུད་སྨད་བཅས་སུ་སློབ་གཉེར་གནང་སྟེ་དེར་མཁན་པོར་མངའ་གསོལ། དེ་ནས་དགའ་ལྡན་བྱང་རྩེ་གྲྭ་ཚང་གི་མཁན་པོའི་ཁྲི་ལ་བཞུགས། དགའ་ལྡན་ཁྲི་པ་གནང་བའི་སྐབས་ཁོང་གིས་དགའ་ལྡན་ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོ་ཉམས་གསོ་མཛད། རྗེས་སུ་སོག་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་བཅས་ལ་ཕེབས།

ངག་དབང་མཆོག་ལྡན་ནི་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཐོག་ང་བཞི་པར་བགྲངས་པའི་དགེ་ལུགས་པའི་སྐྱེས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་༡༧༣༩ ནས་༡༧༤༦ བར་ཁྲི་པ་མཛད། ཨ་མདོ་བྱ་ཁྱུང་དགོན་པར་སློབ་གཉེར་གནང་། དེ་ནས་ལྷ་སར་སེ་ར་དང་རྒྱུད་སྨད་བཅས་སུ་གཞུང་ཆེན་མོར་གསན་བསམ་རྒྱ་ཆེར་མཛད། རྒྱུད་སྨད་གྲྭ་ཚང་གི་དགེ་བསྐོས་དང་མཁན་པོ་གནང་། དེ་ནས་མཐོ་ལྡིང་དགོན་པའི་མཁན་པོ་ལོ་བདུན་གནང་། དེར་ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་བཞེངས་པའི་ལྷ་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་ཉམས་གསོ་མཛད། ༧རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པའི་ཡོངས་འཛིན་དུ་ཕེབས། དེ་བཞིན་ལྕང་སྐྱ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པའི་བཤེས་གཉེན་མཛད། རྒྱ་ནག་ཆན་ལུང་གོང་མས་ཁོང་ལ་འཇའ་ས་ཕུལ། དགའ་ལྡན་ཁྲི་པའི་དུས་ཡུན་གྲུབ་མཚམས་རྭ་སྒྲེང་དུ་ཕེབས་ཏེ་དགོངས་པ་མྱ་ངན་ལས་མ་འདས་ཀྱི་བར་དེར་བཞུགས། 

Lobzang Tashi served as the Sixty-fourth Ganden Tripa for seven years, from 1794 to 1800. A disciple of the Sixth Paṇchen Lama, he was educated in Trehor Dargye, Sera, and Gyume monasteries. He visited Beijing where he is said to have performed rites to help defeat and repel the Gurkha forces then invading Lhasa. During his tenure on the Golden Throne he renovated the general assembly hall at Ganden and commissioned many objects of faith.

སྟག་ཚང་རས་པ་ངག་དབང་རྒྱ་མཚོ་ནི་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་དཔོན་རིགས་གཙོ་ཤོས་ཤིག་ཡིན་ལ། ལ་དྭགས་རྒྱལ་པོ་སེངྒེ་རྣམ་རྒྱལ་དང་ལྷན་དུ་ཡུལ་དེ་རུ་འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་ལུགས་སྤེལ་བར་མཛད་པས། ལ་དྭགས་ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་སུ་མི་སྣ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ནི་ཡ་གླིང་དབུས་ཁུལ་དང་། རྒྱ་ནག་གླིང་ཆེན་འགྱིང་རི། རྗེ་མི་ལ་རས་པ་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་ཀྱི་ལྷོ་ཁུལ་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་སྐོར་ཞིག་དང་། ལོ་རྒྱུས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་པའི་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སྐོར་ཞིག་ལ་ཕེབས་བཞུད་མཛད་པས་ཤིན་ཏུ་སྙན་གྲགས་ཆེ། ལ་དྭགས་སུ་ཝཾ་ལེ་དགོན་དང་ཧེ་མི་དགོན་གཉིས་ཕྱག་བཏབ་ཅིང་། ཁོང་གི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱིས་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད་དོ། 

སུམ་པ་མཁན་པོ་ཡེ་ཤེས་དཔལ་འབྱོར་ནི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་དགེ་ལུགས་པའི་མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་ཡིན་ལ། ཁོང་ནི་རིགས་སོག་པོ་ཨོ་རོད་ཚོ་བའི་ཇུན་གར་བ་ཡིན་ཤོས་ཆེ། ཁོང་གིས་སོག་ཡུལ་དང་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གྲྭ་ཚང་དུ་ཐོས་བསམ་མཛད་ཅིང་། དགོན་ལུང་དང་། འབྲས་ཡུལ་སྐྱིད་ཚལ་དགོན། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་ལུང་། གསེར་ལུང་སོགས་དགོན་སྡེ་མང་པོར་ཁྲི་པའི་འགན་བཞེས་མྱོང་ལ། དགའ་ལྡན་ཆོས་རྫོང་རི་ཁྲོད་ཕྱག་འདེབས་མཛད། གོང་མ་ཆན་ལུང་གི་བཀའ་ལྟར་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཐེངས་འགར་ཕེབས། སོག་ཡུལ་དུ་འཆད་ཉན་སྤེལ་ཅིང་ལུང་དང་དབང་སོགས་གནང་བཞིན་ལོ་ངོ་བརྒྱད་ཙམ་ལ་བཞུགས། ཁོང་ནི་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། ཨ་མདོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། འཕགས་ཡུལ་རྒྱ་ནག་ཆེན་པོ་བོད་དང་སོག་ཡུལ་རྣམས་སུ་དམ་པའི་ཆོས་བྱུང་ཚུལ་དཔག་བསམ་ལྗོན་ཤིང་སོགས་མཛད་པས་ཤིན་ཏུ་སྙན་གྲགས་ཆེ། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་འགོར་སོག་པོའི་ཚོ་ཤོག་དང་མན་ཇུ་གོང་མ་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་བརྩད་དེ། བོད་འབངས་ཀྱི་གྱེན་ལངས་བྱེད་སྐབས་ཁོང་ཡང་ལྷ་ས་རུ་བཞུགས་ལ། གསུང་རྩོམ་དུའང་དགེ་ལུགས་ཕྱོགས་ལ་ཞེན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ།

སློབ་དཔོན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའམ་དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་ནི། ཕྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པར་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་རྒྱལ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་དུས་བོད་དུ་བྱོན་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་སློབ་དཔོན་ཞིག་ཡིན། ཁོང་གིས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་རྒྱུད་སྡེ་དང་ཁྲིད་ཡིག་གཙོ་བོ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བསྒྱུར་ཞིང་བརྩམས་ལ། གཏེར་དུ་ཡང་སྦས་ཡོད་མོད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྤྱི་འགྲོས་ལྟར་གྱི་གང་དེའི་འཚོ་གཞེས་དང་འཆད་ཉན་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཆ་འཁོད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བས། ཁོང་གི་འཁྲུངས་ལོ་དང་འཁྲུངས་ཡུལ། ཕ་མའི་མཚན་དང་བོད་དུ་ཕེབས་པའི་ལོ་དུས་སོགས་ཀུན་ལ་རྩོད་གཞི་ཡང་མང་དུ་སྣང་། དུས་ཕྱིས་ཀྱི་རྙིང་མའི་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཅིག་ནང་གསལ་བ་ལྟར་ན། དང་པོ་ཁོང་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས། བར་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས། དེར་སློབ་དཔོན་ཤྲཱི་སིཾཧའི་དྲུང་ནས་ཆོས་མ་ཞུས་པའི་སྔོན་ནས་མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་ལ་ནང་བྱན་ཆུབ་པའི་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུང་ལ། རྒྱ་ནག་ཏུ་སྙིང་ཐིག་གི་གདམས་པ་ཞུས་ཤིང་རྟོགས་པ་ཡང་མངོན་དུ་གྱུར་རྗེས་རྒྱ་གར་དུ་ལོག་ཕེབས། དེ་རྗེས་གང་ཉིད་དགུང་ལོ་བརྒྱ་ཡོལ་ཙམ་གྱི་དུས་སུ།གཞི་ནས་བོད་དུ་བྱོན་ཞིང་། བོད་དུ་རྒྱུད་སྡེ་མང་དག་ཅིག་འཆད་སྒྱུར་མཛད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་སྙིང་ཐིག་སོགས་ཀྱང་གཏེར་དུ་སྦས་རྗེས། སླར་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་ཏེ་འཇའ་ལུས་རྡོ་རྗེའི་གོ་འཕང་མངོན་དུ་གྱུར་བར་གསུངས་སོ།།

Gyaza Kongjo, or Wencheng Gongzhu, was a Tang Dynasty noblewoman who was married to the Tibetan king Songtsen Gampo around the year 641. She is credited with bringing the Jowo Śākyamuni statue housed in the Lhasa Jokhang, and with inspiring the king to build a series of temples across the Tibetan Plateau in order to subjugate the realm and establish Buddhism there. She is considered by some to be an incarnation of White Tārā.

Smṛtijñānakīrti is sometimes considered the first translator of the "later propagation" of Buddhism in Tibet, and the figure who inaugurated the "new translations." He was primarily based in Kham, at Drentang, near Langtang Dolma Lhakhang.

Woncheuk (원측) was a Korean monk who traveled to China in the seventh century and became a disciple of Paramārtha and Xuanzang. His commentary to the Saṃdhinirmocanasūtra, which synthesized early and later Chinese Yogācāra doctrine, was largely ignored in China, but because it was translated by Go Chodrub in Dunhuang, it was distributed widely in Tibet and became a major influence of Tsongkhapa in his Essence of Eloquence.

ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཨ་མདོ་ནས་ཡིན་པའི་ནང་པའི་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱ་ནག་གོ་མིན་ཏང་དང་དེ་རྗེས་གུང་ཁྲན་ཏང་སྲིད་གཞུང་ཆེད་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་བོད་མི་ཐོག་མའི་གྲས་ཡིན། དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་དགོན་པར་སློབ་གཉེར་དང་། དེ་ནས་༸རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཞབས་གནང་། རྗེས་སུ་ཁོང་ལ་བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱི་གསུང་འབུམ་དང་ལྷ་ས་བཀའ་འགྱུར་བཅས་ཞུ་དག་གནང་རྒྱུའི་བཀའ་སློབ་ཀྱང་ཕེབས། ༸རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་རྗེས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས། རྒྱ་ནག་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་ལས་གནས་ཐོབ་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཐོག་མ་དེ་ཆགས། རྒྱ་ནག་དམར་པོས་སྲིད་དབང་བཟུང་བའི་རྗེས་ཁོང་ནས་མཐོ་རིམ་གོ་གནས་འདྲ་མིན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་། དེ་བཞིན་ལྷོ་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ཡུལ་ཕྱོགས་གང་སར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་ངོ་བོར་ཕེབས། མཐར་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༨ ལོར་དམར་དམག་གིས་ཉེས་རྡུང་བཏང་སྟེ་ལོ་དེ་གའི་ནང་སྐུ་དགོངས་པ་རྫོགས།

ཡེ་ཤེས་རིན་ཆེན་ནི་ས་སྐྱ་དགོན་པའི་དུས་འཁོར་ཀྱི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཐུགས་བརྩེས་བསྐྱངས་ཤིང་ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཏི་ཤྲཱི་སྟེ་དབུ་བླ་བཞི་པ་ཡིན།

Jamchen Choje Shākya Yeshe founded Sera Monastery in 1419. A disciple of Tsongkhapa, he visited the Ming Court in 1415 as his envoy, and again in 1429.

Yonten Gyatso was the third abbot of Jonang Monastery. He studied and practiced the teachings of many traditions, and spent many years at Sakya. In 1290 he met his main teacher, Kunpang Tukje Tsondru at Jonang where he also studied under Jangsem Gyelwa Yeshe.

བསམ་བློ་སངས་རྒྱས་བཀྲ་ཤིས་ནི་དབུས་གཙང་གི་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁོང་གིས་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་མཚོ་སྔོན་ས་ཁུལ་དུ་གྲོ་ཚང་དགོན་ཕྱག་བཏབ། ཁོང་གིས་མཚོ་སྔོན་གྱི་སོག་པོའི་ཚོ་ཤོག་དག་ལ་མིང་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་དང་བསྟུན་མཁས་བྱེད་བར་བསྐུལ་པས། མིང་གོང་མའི་སྲིད་ལ་ཕན་བཏགས་པར་བརྟེན། ཏི་ཤྲིའི་མཚན་དང་དགོན་པའི་ལྷ་སྡེ་ཐོབ་པར་མ་ཟད། ཙོང་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྡེའི་དཔོན་དུ་གྱུར། 

The Eleventh Sakya Tridzin, Zangpo Pel, on the throne from 1298 to 1324. Initially a resident in the court of Khubilai, he was banished for an unknown reason and rehabilitated only when his tenuous membership to the Khon clan was required for the continuity of the line following the death of the Ninth Sakya Tridzin. Zangpo Pel had fifteen children, several of whom served in high office at Sakya and Beijing. His heirs divided Sakya into the four labrang, or dynastic houses: Zhitok, Lhakhang, Rinchen Gang, and Ducho.

རིན་ཆེན་དབང་རྒྱལ་ནི་འབྲི་གུང་དགོན་གྱི་གདན་རབས་བཅུ་གསུམ་པ་ཡིན་ལ། ཁོང་ནི་འབྲི་གུང་གདན་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་པོའི་སྲས་ཡིན་པ་དང་། རབ་ཏུ་མ་བྱུང་སྔོན་དུ་འབྲི་གུང་སྒོམ་པའི་འགན་བཞེས་པ་རེད། བཤད་རྒྱུན་ལྟར་ན་ཁོང་ཉིད་ཟུར་བཞུགས་མཛད་རྗེས་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་ཕེབས་ཤིང་། ཕྱིས་ཀྱི་དུས་རབས་འགའི་ནང་དུ་ཁོང་ཉིད་སྐབས་སྐབས་སུ་འབྲི་གུང་གི་བླ་མ་དག་ལ་འཕྲད་དུ་ཡོང་བར་གྲགས།

Agvan Dorjiev, a Buryat Mongol who received a Geshe Lharampa degree from Drepung, was debating partner and close confidant of the Thirteenth Dalai Lama. Dispatched by the Dalai Lama to forge diplomatic links with the Russian Empire, Dorjiev's greatest achievement was the 1913 Tibet-Mongol Treaty with Mongolia of which he himself was the Tibetan signatory. Accused by many as having been a Russian spy, he appears to have genuinely served the wishes of the Thirteenth Dalai Lama and, in later years, endeavored to protect Buddhism in the USSR from destruction.

Rinchen Sadutshang was an official in the Tibetan government ministry during the mid twentieth century. A member of one of Tibet's biggest trading families, he became a head of the Tibetan Department of Transportation and later became a Kalon in the Central Tibetan Administration in Dharamsala. As one of the two Tibetan officials who spoke English, he was a member of many key Tibetan delegations, including the Tibetan delegation to the United Nations.

Lama Chimpa Gyatso was a Mongolian-born Buddhist scholar whose early monastic education began in the Chahar region of Inner Mongolia. He continued his studies at Drepung, where he earned a rabjampa degree. He fled to India in the wake of the Chinese invasion. He worked with prominent Tibetologists George Roerich, Raghu Vira and Lokesh Chandra. He was lecturer and later chair of the Visva-Bharati University Department of Indo-Tibetan Studies. After retirement, he settled in Kalimpong where he continued his research, particularly in traditional medicine, co-founding International Trust for Traditional Medicine (ITTM).

Dharmapālarakṣita was the ninth Sakya Tridzin, on the throne 1281 to 1287. He also spent five years at the Imperial Palace in China, serving as the Imperial Preceptor of the Yuan Emperor Khubilai. He died on his return journey from China at the young age of twenty.

Doring Sonam Tenzin Peljor Tsering was a Tibetan aristocrat, politician and literatus. He served the Ganden Podrang government as tax collector, cabinet minister, and negotiator in the Tibet-Gorkha wars (1788–1792). During his most important political assignment, the negotiations with the Gorkha representatives, he was captured and taken to Kathmandu. Although the Qing imperial army was sent to free him and settle the Tibet-Gorkha conflict, he was accused of plotting with the Tenth Zhamarpa against the Tibetan government and brought to Beijing for trial. Besides his career in government service, Tenzin Peljor is also credited with the invention of Nangma and Tozhe genres of music as well as the introduction of the Chinese instruments to Tibetan culture. He authored a number of literary works including a novel in Indian kāvya style and his voluminous autobiography The History of the House of Gazhi, Music of Candid Speech.

དྲུང་ཆེན་མཁའ་སྐྱོད་པ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ནི་སྨར་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་དཔོན་ཞིག་གི་ཁྱིམ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་།  ཁོང་གིས་ཆོས་རྒྱུད་གྲུབ་མཁའ་སོ་སོ་ནས་བླ་མ་བསྟེན་ནས་ཐོས་བསམ་མཛད། ཆབ་མདོའི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་རྫ་ཆུའི་ལུང་པར་རྣམ་རྒྱལ་སྒང་ཞེས་པའི་དགོན་སྡེ་ཞིག་ཕྱག་བཏབ། ཡུལ་དཔོན་གྱི་ཁྱིམ་གཞིས་ཡིན་པས། རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་ཏེ་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཡུང་ལོ་དང་མཇལ་ཞིང་། སི་ཁྲོན་གྱི་གླང་ཆེན་འགྱིང་རིར་སྐུ་གཤེགས།

Gara Lama, a prominent lama from Riwoche Monastery, was the younger brother of the Seventh Riwoche Jedrung. He was supported the Chinese Nationalists over the Tibetan forces during the skirmish in 1917 and as a result was arrested and imprisoned in Southern Tibet. Escaping the Tibetans, Gara Lama went to China where he rose in the ranks of the government and attracted a significant number of Chinese disciples – in Chongqing he established a Buddhist center that attracted upwards of ten thousand Chinese students, becoming one of the first Tibetan lamas to translate Tibetan Buddhism for a wide Chinese audience.  Assigned by the Nationalists in the mid 1930s to help counter the Communist army in Kham, Gara Lama rebelled against the Nationalist army and declared Kham self-rule. He was captured by the Communists and died in their custody in 1936.

Gonbujab was an eighteenth-century Mongolian aristocrat who mastered all four major languages of the Qing Empire, namely Manchu, Mongolian, Tibetan, and Chinese. As the director of the Tibetan Language School in Beijing, Gonbujab directed the translation of the Tibetan Buddhist Canon into Chinese and Mongolian. He composed a major history of China, written in Tibetan, and of Mongolia, written in Mongolian. He is also a translator of, among other works, Xuanzang's Journey to the West into Tibetan.

འཇིགས་མེད་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཨ་མདོ་ཡུལ་གྱི་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་ཐོས་བསམ་མཛད་མྱོང་པའི་དགེ་ལུགས་པའི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། བླ་བྲང་གི་གདན་རབས་ང་བཅུ་པ་བླ་ཁོ་བླ་གསར་འཇམ་དབྱངས་རྒྱ་མཚོའི་སྤྲུལ་སྐུར་ངོས་བཟུང་། ཁོང་ནི་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་དང་བཅུ་པ་གཉིས་ཀྱི་ཡོངས་འཛིན་ཡིན་ལ། གཞན་ཡང་ཨ་མདོའི་ཤར་ཁུལ་གྱི་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་སྡེ་བླ་བྲང་དང་། སྐུ་འབུམ་སོགས་ཀྱི་བླ་མ་གཙོ་ཤོས་དག་གིས་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་མྱོང་པ་རེད།

མཁན་པོ་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་གི་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་བླ་མ་མཚན་སྙན་ཆེ་བའི་ཁོངས་སུ་བགྲངས། ཁོང་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཡི་དོན་རྐྱེན་རྗེས་བོད་ནང་བཞུགས། བོད་དུ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་མཇུག་བསྒྲིལ་མཚམས་ཁོང་ནས་མགོ་ལོག་གསེར་རྟ་ཁུལ་དུ་བླ་རུང་སྒར་ཕྱག་བཏབ། དེ་ནི་དེང་སང་འཛམ་གླིང་ནང་གི་དགོན་སྡེ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་གྱུར། ཁོང་གཏེར་སྟོན་བསོད་རྒྱལ་ལས་རབ་གླིང་པའི་ཡང་སྲིད་ཡིན་ཞེས་འཁོད།

Kunpang Delek Rinchen was the son of the Eighth Sakya Trizin Rinchen Gyeltsen, who was the brother of Pakpa Lodro Gyeltsen. He was a student of Kunden Rema in the Aural Lineage of Rechungpa.

Lobzang Chodar was the twenty-second throne holder of Labrang, beginning in 1798. He previously served as abbot of Gomang College at Drepung, in Lhasa, from 1786 to 1792.

Rinchen Gyeltsen, the eighth Sakya Tridzin, was the brother of Pakpa Lodro Gyeltsen. He held the throne from 1267 to 1275, while his brother was in Beijing. Prior to becoming Sakya Tridzin he served as chaplain to the Yuan Emperor Khubilai, and after his brother returned to Sakya he occupied the office of Imperial Preceptor.

Lobzang Yampel Pangdatsang was the second brother of the wealthy and famous Pangdatsang trading family from Kham. Yampel rose to become the Tibetan Trade Agent in Yatung as well as Governor of the Chumbi valley. One of the four delegates of the Tibetan Trade Mission of 1948 to the United States, he returned to Lhasa after briefly fleeing Communist rule, and died there during the Cultural Revolution.

དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་རྒྱ་མཚོ་ནི་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་རྗེས་ཀྱི་མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན་པས་སྙན་གྲགས་ཆེ་ལ། མཚན་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་དུས་རབས་བཅུ་པའི་ལོ་རྒྱུས་སུ་གླང་དར་མས་དབུས་སུ་བསྟན་པ་བསྣུར་སྐབས་མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཤར་ཁུལ་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་བསྣམས་ནས་བྲོས་ཡོང་པའི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ལས་དྲངས་ཏེ་སྦྱར་པ་རེད། དེ་བས་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གོད་ཆགས་རྗེས་སུ་དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་དང་། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། ཨ་ལག་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གསུམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་དང་སྐྱ་བོའི་སྡེ་ཡི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སླར་གསོ་ལ་ནུས་པ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཐོན་པ་རྟོགས་ཡོང་། དེང་གི་རྒྱ་ནག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཀྱི་བོད་རིག་པ་སྨྲ་བ་མང་ཆེ་བས་མཁས་པ་འདི་གསུམ་གང་རུང་ལས་སློབ་གཉེར་མཛད་མྱོང་པ་རེད། ཁོང་ནི་ཨ་མདོ་རུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་། དམུ་དགེའི་བཀྲ་ཤིས་འཁོར་ལོ་དང་བླ་བྲང་དུ་མཁས་ཆེན་དུ་མ་ལས་ཐོས་བསམ་མཛད། དེང་རབས་སློབ་གསོ་ལ་སྤྲོ་ཆེ་ཞིང་། པེ་ཅིང་དུ་ཐེངས་གཉིས་ལ་ཕེབས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྐོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་ལ་གཟིགས་རྟོགས་མཛད་མཁན་གྱི་གྲས་སུ་ཞུགས་པ་རེད།

Ngawang Khedrub (Mongolian: Agvangqayidub) was a Khalkha Mongolian scholar who studied at Ganden Shedrubling of Ikh Khuree in Mongolia, and later at Drepung Monastery in Lhasa. Returning to Mongolia, he served as a choje and the vice abbot, and also as the abbot of Ikh Khuree. He contributed significantly to the development of Ikh Khuree, which would become the most influential monastic center in Mongolia. He trained a substantial number of disciples and wrote extensively, with five volumes comprising his collected works. When the Fourth Jebtsundamba unexpectedly died during a trip to Wutai Shan, Ngawang Khedrub is said to have acted as an interim representative until the Fifth Jebtsundamba was discovered. In addition to his writings, which covered poetry, prayers and supplications, fables, commentarial exegeses of Buddhist philosophy and tantra, polemics, biographies, catalogs, rituals, and practical advice, Ngawang Khedrub either himself created or at least commissioned several portraits of the Second Reting, and was responsible for the creation of numerous statues of buddhas, bodhisattvas, and the Fourth Jebtsundampa.

Ngawang Tendar was a Mongolian lama from the Alashan region of what is currently Inner Mongolia. He trained at Drepung Gomang, where he served as abbot, and later taught for many years at Yonghegong in Beijing. He composed works on numerous topics, which were collected in both one and two volume editions. He was a significant figure in the study of Indian poetics in Tibet and wrote important treatises on grammar and epistemology, including an erudite commentary on Dignāga’s Beautiful String of Pearls.

Ngawang Trinle Gyatso was the brother of Makzor Gonpo, the Eleventh Chone Sakyong who ruled the Chone kingdom, a semi-independent principality in Amdo. During a visit to Emperor Kangxi, Ngawang Trinle Gyatso was named Imperial Tutor. He served the abbacy of Chone Monastery, where he founded the Logic and Tantric Colleges, and sponsored additional building projects at monasteries across Amdo.

Oluk Darhan Nangso was a Geluk missionary in Mongolia during the nascent days of the Qing Empire. He converted the Manchu leader Nurhaci, making him possibly the first Tibetan cleric to make contact with the Manchu state. In return for an empowerment, Nurhaci appointed Oluk state preceptor, signaling that the Manchu would engage Tibetans in a position of influence in the model of the Yuan.

འཕགས་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་ནི། དཔལ་ས་སྐྱ་པའི་ཤིན་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ས་སྐྱ་གོང་མ་ལྔར་གྲགས་པའི་ཁོངས་ནས་ལྔ་པར་བགྲངས། ཁོང་ས་སྐྱ་པཎཌིཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ནུ་བོ་རྗེ་བཙུན་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྲས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས། ཆུང་དུས་རང་གི་ཁུ་བོ་ས་པཎ་དང་ལྷན་དུ་སོག་པོ་གོ་དན་རྒྱལ་པོའི་སར་ཕེབས། སྐུ་ནར་སོན་པས་བོད་དང་སོག་པོ་ཡོན་གོང་མའི་འབྲེལ་བའི་ཐད་ཞབས་འདེགས་རྒྱ་ཆེར་བསྒྲུབས། ཡོན་ཧུ་པི་ལི་སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོ་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཀྱིས་བོད་སོག་པོས་དབང་བསྒྱུར་བའི་དུས་སུ་ཁོང་གི་རླབས་ཆེའི་མཛད་འཕྲིན་ལས་ས་སྐྱའི་དགོན་ཆེན་དེ་ཉིད་སྲིད་དབང་གི་བསྟི་གནས་སམ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྟ་བུར་འགྱུར། ཡོན་གོང་མའི་རྒྱུ་སྦྱོར་གྱི་མཐུས་ས་སྐྱ་ལྷ་ཁང་ཆེན་མོ་གསར་བཞེངས་རྒྱ་སྐྱེད་མཛད་པས་ད་ལྟ་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ས་སྐྱ་དགོན་པ་འདི་ལྟ་བུར་གྱུར། དེ་སྔ་སོག་པོར་ཡི་གེ་མེད་པས་ཁོང་དང་ས་པཎ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་དམ་པའི་ཆོས་སོག་པོའི་སྐད་ཡིག་ཐོག་བསྒྱུར་རྒྱུའི་ཐུགས་བཞེད་ཀྱིས་ཧོར་ཡིག་གསར་གཏོད་མཛད་པར་གྲགས། ཡིག་གཟུགས་འདི་ལ་ཆེ་བསྟོད་ཀྱིས་འཕགས་པའི་ཡི་གེའང་ཟེར།

Rapga Pangdatsang was a Tibetan secular intellectual from the famous Khampa trading family of Pangdatsang. With his brother Tobgyal, he was involved in the 1934 rebellion against the Tibetan Government that followed the death of the Thirteenth Dalai Lama. Rapga embarked on a number of projects designed to effect democratic reform in Tibet. Along with Changlochen Kung Sonam Gyelpo and Tubten Kunpel, he founded the Tibet Improvement Party in India in 1939, the first intellectual-led, popularly subscribed party devoted to social and political reform. It was Rapga Pangdatsang who suggested the creation of the first Tibetan passports.

Drakpa Tsondru was the tenth abbot of Nartang Monastery, serving from 1305 to 1314. Prior to that office he served as the tutor of a son of Kublai Khan, the first Emperor of the Yuan Dynasty.